ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
اطلاعات مقاله
ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب) شماره 71

سال : 15
شماره : 1
شماره پی در پی : 71

ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 15، شماره 1، ، شماره پی در پی 71

بررسی سبک‌شناسی غزلیات «عماد فقیه کرمانی»

صفحه (67 - 85)
نجمه سادات بنی فاطمه ، محمد حجت (نویسنده مسئول)، داریوش کاظمی
تاریخ دریافت مقاله : بهمن 1399
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : اردیبهشت 1400

چکیده

زمینه و هدف: هدف مطالعات سبک‌شناسی، کشف و تبیین شاخصه ها و ویژگیهای حاکم بر متون است که از رهگذر تحلیل عناصر سبک‌ساز، حاصل میشود. این مقاله به بررسی ویژگیهای سبکی در غزلیات عماد فقیه کرمانی میپردازد.

روش مطالعه: این مقاله براساس مطالعات کتابخانه ای و به شیوۀ توصیفی-تحلیلی انجام شده است.

<-a>یافته ها: عماد فقیه کرمانی، با واسطۀ شیخ نظام الدین محمود، از پیروان طریقۀ شیخ زین الدین کامویی و همین شخص نیز از تربیت‌شدگان شیخ شهاب الدین ابوحفص عمر سهروردی بوده است. عماد پیرو طریقت ملامتیه بوده و در اشعارش مضامین عرفانی گوناگونی بکار برده که این نظریه را تأیید میکند. عماد از شاعران گروه تلفیق محسوب میشود که سعی دارد دو نوع غزل عاشقانه و عارفانه را با چاشنی قلندریات و ملامتیه، به هم پیوند زند.

نتیجه گیری: در سطح موسیقایی، بحر رمل بیشترین اوزان و بحور مقتضب و متدارک سهم کمتری را به خود اختصاص داده اند و استفاده از ردیف جزو مشخصه های سبکی وی محسوب میشود. موسیقی درونی اشعار عماد نیز با فراوانی جناس و تکرار تقویت شده است. جناس اشتقاق بیشترین بسامد را از میان انواع جناس در اشعار وی دارا است و بسامد بالای تکرار نشانگر تأکید عماد بر مفاهیم ذهنی خود است. عنصر غالب در سطح بلاغی اشعار وی تشبیه است و تشبیهات حسی به حسی، مفروق، مفرد و جمع در غزلیات عماد بسامد بیشتری دارند. عماد فقیه در غزلیاتش به انواع تناسبات لفظی و معنایی توجه نشان داده تا غنای موسیقی معنوی غزلیاتش را بیشتر سازد. ایهام و انواع آن در افزایش موسیقی معنوی غزلیات عماد نقش مؤثری دارند. در زمینۀ فکری، ژانر غنایی و زیرژانرهای عارفانه، عاشقانه و قلندری قرار دارد. همچنین عماد فقیه، اهل صومعه و تقوا، زاهدان مدعی، ریاکاران، و ... را به باد انتقاد گرفته و با طنزی تلخ، بر آنان تاخته است.

کلمات کلیدی
عماد فقیه کرمانی , سبک‌شناسی , سبک عراقی , گروه تلفیق

فهرست منابع
  • آتشکدۀ آذر، بیگدلی، لطفعلی آذر (1337) مقدمۀ سید جعفر شهیدی، تهران: موسسۀ نشر کتاب.
  • آشنایی با عروض و قافیه، شمیسا، سیروس (1381) چاپ هجدهم، تهران: فردوس.
  • آفاق غزل فارسی، صبور، داریوش (2535) تهران: پدیده.
  • ارزش چندجانبۀ ردیف در شعر حافظ، طالبیان، یحیی و مهدیه اسلامیت (1384) فصلنامۀ پژوهشهای ادبی، شمارۀ هشتم، صص 7-28.
  • از سعدی تا جامی، براون، ادوارد (1327) ترجمۀ علی اصغر حکمت، تهران: چاپخانۀ بانک ملی.
  • انواع شعر فارسی، رستگار فسایی، منصور (1373) شیراز: نوید.
  • بحث در اثار و افکار و احوال حافظ، غنی، قاسم (1340) چاپ سوم، تهران: زوار.
  • بدیع از دیدگاه زیبایی‌شناسی، وحیدیان کامیار، محمدتقی (1383) تهران: سمت.
  • بررسی تشبیه در شعر عماد فقیه، طالبیان، یحیی (1384) مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، (1) 22، صص 81-90.
  • تاریخ نظم و نثر فارسی در ایران، نفیسی، سعید (1364) تهران: فروغی.
  • تحلیل دیوان و شرح حال عمادالدین فقیه کرمان، ناظرزادۀ کرمانی، احمد (1374) تهران: سروش.
  • تذکره‌الشعرا، دولتشاه سمرقندی، علاءالدین (1337) تصحیح محمد عباسی، تهران: کتابفروشی بارانی.
  • دربارۀ ادبیات و نقد ادبی، فرشیدورد، خسرو (1373) چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
  • دیوان قصاید و غزلیات، عماد فقیه کرمانی، علی (1348) تصحیح رکن‌الدین همایونفرخ، تهران: ابن سینا.
  • دیوان، عماد فقیه کرمانی، علی (1380) تصحیح یحیی طالبیان و محمود مدبری، کرمان: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان کرمان.
  • زیبا‌شناسی سخن پارسی (بدیع)، کزازی، جلال‌الدین (1385) چاپ پنجم، تهران: مرکز.
  • زیور سخن در بدیع فارسی، صادقیان، محمدعلی (1388) یزد: دانشگاه یزد.
  • سبک‌شناسی شعر، شمیسا، سیروس (1388) ویرایش دوم، تهران: میترا.
  • سبک‌شناسی، نظریه‌ها، رویکردها و روشها، فتوحی، محمود (1390) تهران: سخن.
  • صور خیال در شعر فارسی، شفیعی کدکنی، محمدرضا (1373) تهران: آگاه.
  • عرفان در غزل فارسی، راستگو، سید محمد (1383) تهران: علمی و فرهنگی.
  • موسیقی شعر، شفیعی کدکنی، محمدرضا (1381) چاپ هفتم، تهران: آگاه.
  • نگاهی تازه به بدیع، شمیسا، سیروس (1379) چاپ چهاردهم، تهران: فردوس.